Giữa tháng 6 vừa qua, xung đột bùng phát tại biên giới Ấn Độ-Trung Quốc đã gây tổn thất lớn về người cho cả hai phía, lần đầu tiên kể từ năm 1975. Mặc dù hai bên duy trì đàm phán, đối thoại, nguy cơ bùng nổ đụng độ lớn trong thời gian tới vẫn treo lơ lửng. Câu hỏi đặt ra là: Vì sao lại xảy ra xung đột đẫm máu giữa Trung Quốc với Ấn Độ vào thời điểm này?
Có nhiều nguyên cớ có thể dẫn đến xung đột: tham vọng bành trướng lãnh thổ của Trung Quốc, thiếu căn cứ pháp lý để giải quyết tranh chấp tại một khu vực rộng hơn 100 nghìn km2 tại vùng biên giới Ấn-Trung, bầu không khí dân tộc chủ nghĩa tại Ấn Độ, hay thế đối đầu chiến lược giữa Mỹ cùng các đồng minh, đối tác trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đang hình thành, mà New Delhi là một bên tham gia, nhằm ngăn chặn các tham vọng bá quyền của Trung Quốc,…
Các nguyên nhân trên dường như chưa đủ để giải thích cho việc căng thẳng biên giới Ấn-Trung đột ngột bùng phát thành xung đột đẫm máu, bởi từ trước đến nay, Bắc Kinh vẫn chủ trương chiến lược “tằm ăn dâu”, giành thế thượng phong tại “các vùng xám” (Biển Đông là một ví dụ tiêu biểu), kiềm chế không để căng thẳng vượt ngưỡng thành xung đột, để "bất chiến tự nhiên thành". Vậy tại sao xung đột với Ấn Độ lại bùng lên? Tại sao Bắc Kinh lại để xung đột bùng phát với New Delhi, đối tác kinh tế hàng đầu của Trung Quốc?
Theo nhiều chuyên gia, một lý do cơ bản khiến Trung Quốc quyết định gây hấn với Ấn Độ là do khủng hoảng nội bộ có khả năng đã vượt tầm kiểm soát, vị thế của lãnh đạo tối cao Tập Cận Bình suy yếu, thậm chí lung lay, đặc biệt từ khi đại dịch COVID-19 từ Vũ Hán lan ra khắp thế giới, kinh tế Trung Quốc gặp khó do chiến tranh thương mại với Mỹ. Xung đột với Ấn Độ có thể là thủ đoạn bất đắc dĩ của Tập Cận Bình nhằm dập tắt mọi tiếng nói chỉ trích trong nội bộ, nói cách khác chính là sách lược “giết gà dọa khỉ”.
Cuộc tấn công “đã được lên kế hoạch”
Trả lời phỏng vấn báo The Hindu ngày 7/6 về lý do đằng sau hành động của Trung Quốc tại thung lũng Galwan ở Himalaya thuộc biên giới Ấn-Trung, ông Jayadeva Ranade, chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc hàng đầu của Ấn Độ, Giám đốc Trung tâm Phân tích Chiến lược Trung Quốc, tác giả cuốn “China Unveiled: Insights into Chinese Strategic Thinking” (tạm dịch: Trung Quốc lộ diện: Giải mã tư duy chiến lược của Bắc Kinh), đã bác bỏ cách lý giải của Bộ trưởng Quốc phòng (Ấn Độ) Rajnath Singh rằng căng thẳng song phương xuất phát từ quan niệm khác nhau về Đường Kiểm soát Thực tế (LAC). Chuyên gia Ranade nghiêng về giả thuyết cho rằng việc quân đội Trung Quốc xâm nhập lãnh thổ do Ấn Độ kiểm soát là hoàn toàn có chủ ý và “đã được lên kế hoạch từ trước”.
Chuyên gia Ấn Độ lưu ý, chính quyền Trung Quốc đang phải đối mặt với tình trạng bất mãn ngày càng gia tăng trong nước, với số người thất nghiệp tăng vọt (từ 20 triệu lên 70 triệu), giới trí thức, sinh viên, cán bộ về hưu bất bình với chế độ độc tài cá nhân của Tập Cận Bình… Có nhiều dấu hiệu cho thấy trong tầng lớp cán bộ cao và trung cấp, có nhiều người không chấp nhận cách điều hành hiện nay của Tập Cận Bình. Ngay cả quân đội Trung Quốc, vốn rất ít thể hiện quan điểm, hồi đầu tháng 5 vừa qua đã công bố một bài viết dài bày tỏ sự lo ngại về viễn cảnh kinh tế ảm đạm. Dân chúng ngày càng mất tin tưởng vào “Giấc mộng Trung Hoa”, với viễn cảnh kinh tế Trung Quốc sẽ vượt Mỹ vào năm 2049, không đủ tin tưởng là nhóm cầm quyền hiện nay hành động “một cách hiệu quả”, và “kiểm soát được tình hình”.
Theo chuyên gia Ấn Độ, chính quyền Tập Cận Bình có chính sách cứng rắn hơn với bên ngoài (Ấn Độ, Biển Đông, hay Đài Loan) chính là nhằm xua tan các hoài nghi, bất mãn trong dân chúng.
Phục hồi các vùng đất bị mất- cơ hội níu kéo Giấc mộng Trung Hoa?
Trả lời phỏng vấn báo New India Express hôm 27/6, nhà Trung Quốc học Ranade nhận định: “Hoạt động triển khai quân sự quy mô rất lớn của Trung Quốc có thể là để đánh lạc hướng sự chú ý của người dân Trung Quốc khỏi các vấn đề trong nước và sự bất mãn ngày càng tăng đối với Chủ tịch Tập Cận Bình. Có những đòi hỏi chưa từng có yêu cầu Tập Cận Bình từ chức do nhiều chính sách của ông ta, trong đó có cách xử lý sai dịch COVID-19 ở Vũ Hán. Mọi người đang mất niềm tin vào sự lãnh đạo của Tập Cận Bình và bắt đầu đặt câu hỏi về lời hứa của ông về “Giấc mộng Trung Hoa” khi Trung Quốc sẽ trở thành quốc gia khá giả toàn diện vào năm 2021, dịp kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng Cộng sản Trung Quốc”.
“Phục hồi chủ quyền đối với các vùng lãnh thổ Trung Quốc bị mất do các hiệp ước bất bình đẳng với các cường quốc nước ngoài” là một cam kết của Tập Cận Bình trong chủ trương Giấc mộng Trung Hoa. Cổ vũ cho các hoạt động quân sự trong tranh chấp lãnh thổ với láng giềng dường như là ngọn cờ duy nhất khả dĩ mà ông Tập có thể giương lên để quy tụ niềm tin trong xã hội Trung Quốc.
Trong bài viết mới đây về tình hình nội bộ Trung Quốc trên báo Le Monde hôm 16/6, nhà báo Frédéric Lemaitre ghi nhận thái độ phản ứng ngày càng dữ dội của nhiều trí thức Trung Quốc đối với chế độ Tập Cận Bình. Tình hình khác hẳn thời điểm cách đây hơn 2 năm, khi Tập Cận Bình còn được nhất loạt tung hô, tư tưởng Tập Cận Bình về “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc” được đưa vào Hiến pháp Trung Quốc.
“Thây ma chính trị”
Trên mạng xã hội những ngày gần đây lan truyền bài phát biểu của bà Thái Hà (Cai Xia), cựu Giáo sư Trường Đảng Trung ương Trung Quốc, trong đó lên án trực diện Tập Cận Bình. Phát biểu của bà dường như được đưa ra trong một “cuộc họp bí mật gồm những người có vai vế trong hàng ngũ chế độ cộng sản” lên án Tập Cận Bình là người “cản trở sự tiến lên của đất nước và của chính Đảng Cộng sản Trung Quốc”.
Báo Đài Loan Taiwan News, ấn bản tiếng Anh ngày 16/6 dẫn lời cựu Giáo sư Thái Hà gọi Đảng Cộng sản Trung Quốc là “một thây ma chính trị” và Chủ tịch Tập Cận Bình là “một trùm mafia” điều khiển đất nước, đồng thời dự báo kinh tế Trung Quốc sẽ sụp đổ hoàn toàn nếu lãnh đạo tối cao không bị lật đổ.
Theo ghi nhận của báo chí Đài Loan, mâu thuẫn nội bộ Trung Quốc dường như đã ở mức thượng tầng của hệ thống quyền lực. Trong bài “Những dấu hiệu đấu đá nội bộ trong ban lãnh đạo Trung Quốc”, tờ Taiwan News ngày 8/6 cho biết mâu thuẫn giữa hai nhân vật quyền lực nhất trong chế độ cộng sản Trung Quốc thể hiện rõ trong cách đánh giá hoàn toàn trái ngược nhau về thực trạng kinh tế Trung Quốc. Trong kỳ họp thường niên của Quốc hội Trung Quốc một năm trước thời điểm Tập Cận Bình tuyên bố Trung Quốc sẽ trở thành xã hội khá giả toàn diện, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đưa ra con số thống kê khẳng định, có đến 600 triệu người dân Trung Quốc vẫn đang sống với mức thu nhập hàng tháng 1.000 nhân dân tệ (khoảng 140 USD), có nghĩa là ở mức nghèo. Thủ tướng Trung Quốc cũng kêu gọi phục hưng “nền kinh tế vỉa hè” để mang lại cơ hội phục hồi kinh tế. Chính sách này hoàn toàn trái với chủ trương chính thống hiện nay, coi “kinh tế vỉa hè” là đi ngược lại với một xã hội văn minh. Sau đó, các phát biểu của Lý Khắc Cường đồng loạt bị báo chí dỡ bỏ.
Trong bài “Trung Quốc: Đại dịch củng cố vị thế hay làm suy yếu Tập Cận Bình?” trên trang mạng chinaworker.info ngày 21/6, nhà quan sát tình hình Trung Quốc Vincent Kolo ví tuyên bố của Lý Khắc Cường thừa nhận 600 triệu dân Trung Quốc có thu nhập thấp chẳng khác nào “một trái bom chính trị”, trong bối cảnh chế độ Trung Quốc cố tình bưng bít thông tin. Việc Thủ tướng Trung Quốc cổ vũ cho việc phát triển “kinh tế vỉa hè” để tạo điều kiện cho dân nghèo có thể tham gia các hoạt động buôn bán nhỏ, để có việc làm, thúc đẩy kinh tế, lập tức bị hệ thống chính trị kiểm duyệt càng làm nổi bật chính sách đô thị hóa mang tính phân biệt đối xử, kỳ thị đối với dân nghèo hiện nay của chế độ Tập Cận Bình. Kolo dự đoán mối quan hệ giữa hai lãnh đạo cao nhất của Trung Quốc có thể sẽ trở nên căng thẳng hơn trong thời gian tới.
Đọ sức Tập-Lý tại Bắc Đới Hà?
Về mâu thuẫn trên thượng tầng quyền lực ở Trung Quốc, nhà nghiên cứu Pháp Jean-Paul Yacine có loạt bài đáng chú ý trên trang mạng chuyên về Trung Quốc questionchine.net, với tựa đề “Tập Cận Bình và Lý Khắc Cường phải chăng đang xung khắc? Một thách thức đối với sự bền vững của chế độ”. Theo nhà nghiên cứu Pháp, dường như Tập Cận Bình đang tìm mọi cách dập tắt mọi ý kiến bất đồng trong nội bộ, trước hết là của người đứng đầu chính phủ, trước khi ban lãnh đạo Trung Quốc bước vào cuộc họp kín quan trọng hàng năm tại Bắc Đới Hà vào dịp cuối Hè. Tập Cận Bình dường như lo ngại bị Thủ tướng Lý Khắc Cường lấn át vào thời điểm phương thức điều hành độc đoán của Tập Cận Bình rõ ràng đang để lại những hệ quả ngày càng nghiêm trọng cho xã hội Trung Quốc.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét