Trong cuộc điện đàm ngày 14/7, Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhất trí giải quyết mang tính xây dựng những bất đồng đang ngày càng gia tăng giữa hai nước. Cũng trong ngày 14/7, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cho biết, muốn tổ chức gặp thượng đỉnh với lãnh đạo Trung Quốc bên lề Hội nghị APEC tại Bắc Kinh vào tháng 11/2014 nhằm cải thiện quan hệ song phương. Kể từ khi nhậm chức (cuối năm 2012), ông Shinzo Abe chưa gặp chính thức lãnh đạo Trung Quốc.
Cùng ngày 14/7, Trung tâm nghiên cứu Pew của Mỹ dẫn kết quả thăm dò ý kiến, có khoảng 5-6 nước trong 11 quốc gia châu Á được thăm dò ý kiến cho rằng, những tranh chấp trên biển giữa Trung Quốc với các nước láng giềng sẽ dẫn tới một cuộc xung đột quân sự. Trong đó, người Philippines lo ngại nhiều nhất (93%), tiếp theo là Nhật Bản (85%), Việt Nam (84%) và Hàn Quốc (83%). Ngay cả ở Trung Quốc, con số này cũng là 62%. Trong khi đó, tỉ lệ coi Trung Quốc là siêu cường thế giới tăng từ 19% (2008) lên 31%. Những thông tin và con số kể trên cho thấy, Trung-Mỹ-Nhật đã và đang tạo thành một tam giác khó tách rời trong bối cảnh hiện nay bởi nhiều nguyên nhân khác nhau.
Kỳ I: Quyết giành ngôi vị bá chủ
Ngày 15/7, trang web Bộ Ngoại giao Trung Quốc đăng phát biểu của Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi phản đối đề nghị của Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách các vấn đề chiến lược và đa phương Fuchs (11/7) về các biện pháp hạ nhiệt căng thẳng ở Biển Đông. Cũng trong ngày 15/7, Tham mưu trưởng hải quân Mỹ, Đô đốc Jonathan Greenert đã gặp Tư lệnh hải quân Trung Quốc Ngô Thắng Lợi bàn việc cải thiện quan hệ hợp tác giữa các hạm đội của hai bên trong bối cảnh lo ngại về tranh chấp lãnh hải trong khu vực có thể bùng phát xung đột. Đây là cuộc gặp thứ tư trong vòng một năm qua giữa lãnh đạo hải quân hàng đầu Mỹ-Trung. Cùng ngày 15/7, hãng CNN dẫn lời chuyên gia Trung Quốc Jaime FlorCruz cho rằng, sau gần 2 năm cầm quyền, ông Tập Cận Bình đã thất bại trong việc tạo ấn tượng tốt về Trung Quốc đối với thế giới.
Tổng thống Mỹ Barack Obama gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 6/2013.
Chủ tịch tiểu ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, ông Dana Rohrabacher cho rằng, việc cho phép Trung Quốc tham dự cuộc tập trận hải quân đa quốc gia lớn nhất thế giới Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) ngoài khơi Hawaii, Mỹ (từ 26/6 đến 1/8) sẽ đe dọa an ninh quốc gia Mỹ. Ngày 14/7, Đô đốc hải quân Nhật Bản Katsutoshi Kawano cùng Đô đốc Harry Harris, chỉ huy Hạm đội Thái Bình Dương Mỹ đã hội kiến bên lề RIMPAC và cho rằng, hải quân hai nước đang chia sẻ nhiều thông tin hơn trước và đang đẩy mạnh hợp tác trong bối cảnh căng thẳng tại châu Á gia tăng do tranh chấp lãnh thổ.
Giới truyền thông Nhật Bản đưa ra 6 điểm đặc biệt của RIMPAC 2014. Thứ nhất, lần đầu tiên Trung Quốc tham gia. Thứ hai, có sự tham gia của siêu mẫu hạm Reagan (lớn nhất của hải quân Mỹ với chi phí lên tới 4,5 tỉ USD). Thứ ba, Trung Quốc tham gia 7 hoạt động của cuộc tập trận. Thứ tư, lần đầu tiên có sự tham gia của tự vệ lục quân. Thứ năm, các hoạt động tập trận mang tính hạt nhân chủ yếu sẽ diễn ra giữa Mỹ và các nước đồng minh Nhật, Anh, Australia, Hàn Quốc và Canada. Thứ sáu, các nước tham gia có mục đích khác nhau. Giới quân sự cho rằng, việc tham gia RIMPAC 2014 không thay đổi bản chất của Trung Quốc.
Tờ Defense News Weekly của Mỹ cho biết, Philippines vừa quyết định chi 1,5 tỉ USD để mua sắm vũ khí phục vụ chương trình hiện đại hóa quân đội, sau khi cho phép hải quân Mỹ và Nhật Bản tăng khả năng tiếp cận các căn cứ hải quân của Manila. Tướng Jeffrey Delgado, chỉ huy lực lượng không quân Philippines cho biết, Manila sẵn sàng mở cửa 8 căn cứ không quân cho không lực Washington sử dụng một khi các rào cản trong hiệp định hợp tác quốc phòng nâng cao giữa hai nước được loại bỏ. Philippines hy vọng, tới năm 2027 có thể kiểm soát toàn bộ không phận và tăng cường khả năng tuần tra, giám sát quanh vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý. Giai đoạn mua sắm vũ khí đầu tiên của chương trình hiện đại hóa quân sự đã bắt đầu và sẽ kéo dài đến năm 2017.
Tổng thống Philippines Benigno Aquino từng đến Tokyo (24/6) và hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe về tranh chấp trên biển trong khu vực, đặc biệt là giữa hai nước với Trung Quốc. Đây là lần thứ 5 ông Benigno Aquino đến Nhật Bản kể từ khi nhậm chức năm 2010. Được biết, Bộ Quốc phòng Philippines cũng đã đạt được thỏa thuận tiếp tục đàm phán mua 3 bộ radar với tổng trị giá 57 triệu USD của Israel phục vụ mục tiêu giám sát Biển Đông. Bởi Bộ trưởng Quốc phòng Israel Moshe Yaalon đã cam kết cung cấp và viện trợ một số trang thiết bị quân sự dư thừa cho Philippines.
Thiếu tướng Richard L. Simcock, Phó Tư lệnh lính thủy đánh bộ Mỹ ở Thái Bình Dương đã kêu gọi Australia đảm nhiệm vai trò giữ gìn an ninh lớn hơn tại khu vực này trong bối cảnh dư luận đang lo ngại về cách thức duy trì nguyên trạng an ninh ở châu Á sau khi Trung Quốc gia tăng gây hấn, bất chấp sự phản đối của dư luận thế giới. Tờ The Star (Malaysia) từng dẫn nhận định của Giáo sư, Tiến sĩ David Arase, chuyên gia tại Trung tâm Đại học Nam Kinh (Trung Quốc) cho rằng, Malaysia (sẽ đảm nhiệm vị trí Chủ tịch ASEAN năm 2015) có thể giúp giảm căng thẳng trên Biển Đông. Theo tờ Jane’s Defence Weekly, hải quân Trung Quốc đã biên chế 2 tàu hộ vệ tên lửa lớp Type 056 cho Hạm đội Nam Hải (chủ yếu tác chiến gần bờ, tuần tra cảnh giới, hộ tống, độc lập hoặc hiệp đồng với các lực lượng khác) để tác chiến săn ngầm, tăng cường lực lượng tác chiến phòng vệ cho hải quân Trung Quốc.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương từng tuyên bố, Bắc Kinh đã ngừng các hoạt động của Nhóm công tác mạng Trung-Mỹ do Washington "thiếu chân thành trong việc giải quyết những vấn đề liên quan đến an ninh mạng thông qua đối thoại và hợp tác". Nhóm công tác này do Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị thiết lập từ tháng 4/2013. Hơn 1 năm trước (20/2/2013), Washington từng công bố chiến lược nhằm đối phó với tình trạng đánh cắp bí mật thương mại ngày càng gia tăng và nghiêm trọng. Chiến lược này được ban hành chỉ 1 ngày sau khi Washington bày tỏ quan ngại sâu sắc về các cuộc tấn công tin tặc có xuất xứ từ Trung Quốc liên tục nhắm vào các cơ quan và tổ chức ở Mỹ. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta từng nhận định: an ninh mạng thực sự quan trọng khi một số nước đang có khả năng tạo ra một “vụ Trân Châu cảng trên mạng”.
Tạp chí Học giả ngoại giao từng đăng bài “Cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân ở châu Á” của biên tập viên Zachary Keck, trong đó nhấn mạnh: tương lai của các loại vũ khí hạt nhân thực sự sẽ được đặt ở châu Á chứ không phải ở Trung Đông. Theo mạng rusnews, trong khi số lượng vũ khí hạt nhân thế giới giảm, nhưng Trung Quốc vẫn sở hữu tới 250 đầu đạn. Giới quân sự cho rằng, Mỹ đã châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ trang mới bằng việc đặt chế tạo 10 tàu ngầm tấn công hạt nhân lớp Virginia SSN 774 trị giá 17,6 tỉ USD. Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Mikael Odenberg cho rằng, việc cắt giảm ngân sách quốc phòng là một tính toán sai lầm. Tướng Petr Pavel, Tổng tham mưu trưởng quân đội Cộng hòa Czech cũng đưa ra cảnh báo tương tự.
Theo kết quả thăm dò dư luận do Trung tâm nghiên cứu Pew của Mỹ thực hiện tại 44 quốc gia với khoảng 50.000 người được hỏi và công bố hôm 14-7. Theo đó, 65% số người được hỏi đánh giá tích cực vai trò của Mỹ, cao hơn 16% so với tỷ lệ ủng hộ cường quốc đang trỗi dậy Trung Quốc. Nhưng cũng có 50% số người cho rằng, Trung Quốc sẽ hoặc đã thay thế vị trí siêu cường của Mỹ.
Kỳ II: Cuộc đua giữa 2 nền kinh tế nhì ba thế giới
Ngày 15-7, hãng Kyodo cho biết, máy bay tiếp liệu KC-130 của quân đội Mỹ đã đến căn cứ không quân Iwakuni ở tỉnh Yamaguchi, Nhật Bản. Đây là đợt luân chuyển đầu tiên theo thỏa thuận song phương nhằm giảm gánh nặng đối với các căn cứ quân sự Mỹ đóng tại tỉnh Okinawa. Đây cũng là lần đầu tiên binh sỹ Mỹ được điều động từ Okinawa đến khu vực khác ở Nhật Bản.
Hãng Reuters cho rằng, Nhật Bản đang có kế hoạch thành lập một cơ cấu mua bán vũ khí, để nâng cao hiệu quả trong chi phí quốc phòng của nước này, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu chế tạo và xuất khẩu vũ khí tiên tiến. Giới truyền thông cho biết, Australia đang hợp tác với Nhật Bản phát triển tàu ngầm để kiềm chế Trung Quốc.
Bộ trưởng Quốc phòng Australia David Albert Lloyd Johnston cho biết, tàu ngầm lớp Soryu của Nhật Bản gần với yêu cầu của chương trình tàu ngầm mới SEA 1000 (thay thế cho 6 tàu ngầm lớp Collins) trong tương lai của hải quân Australia. Đây là lần đầu tiên trong 44 năm qua, Bộ Quốc phòng Nhật Bản thay đổi chính sách cơ bản về sản xuất trang thiết bị quân sự và công nghệ, giúp tăng cường năng lực giám sát và bảo vệ các đảo xa của nước này.
Binh sĩ của Lực lượng phòng vệ Nhật Bản tham gia cuộc tập trận chung với Lính thủy đánh bộ Mỹ ở California, Mỹ.
Ngày 15-7, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tuyên bố, sẽ cân nhắc việc xây dựng một đạo luật lâu dài để cử các lực lượng vũ trang ra nước ngoài. Trước đó (10-7), tạp chí The Diplomat đăng bài phân tích của nhà nghiên cứu Mina Pollmann chuyên ngành chính trị, chính sách đối ngoại quốc tế tại Đại học Ngoại giao Georgetown bình luận, việc Trung Quốc biến đường 9 đoạn thành 10 đoạn ở Biển Đông, mở rộng yêu sách của cái gọi là "lợi ích cốt lõi" không phải thủ đoạn mới. Theo giới truyền thông, Ấn Độ lo ngại Trung Quốc sau khi độc chiếm Biển Đông, sẽ quay ra ngậm nhấm Ấn Độ Dương
Giới quân sự coi quần đảo Senkaku/Điếu Ngư là “đột phá khẩu” trong quan hệ giữa quốc gia đông dân nhất giới với đất nước mặt trời mọc. Ngày 5-7, Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Nhật Bản (JCG) cho biết, sáng 5-7, 2 tàu hải cảnh Trung Quốc (2101 và 2151) đã xâm nhập lãnh hải gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở biển Hoa Đông. Đây là lần thứ 16 tàu Trung Quốc xâm nhập lãnh hải Nhật Bản trong năm 2014. Trước đó (30-6), 2 tàu công vụ của Trung Quốc đã đi vào vùng biển tranh chấp ngoài khơi quần đảo Senkaku/Điếu Ngư sáng 30-6. Gần 2 tháng trước (31-5), 2 tàu Trung Quốc đã tiến vào đường lãnh hải 12 hải lý của một hòn đảo nằm trong quần đảo Senkaku/Điếu Ngư và đây là lần thứ 12 tàu Trung Quốc tiến vào vùng tranh chấp kể từ đầu năm 2014.
Ngày 26-4, Lực lượng tuần duyên Nhật Bản cho biết, 2 tàu tuần duyên Trung Quốc đã đến gần một hòn đảo thuộc quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông, chỉ 2 ngày sau khi Tổng thống Mỹ Barack Obama rời Tokyo. Việc này diễn ra đúng thời điểm Trung Quốc phóng thích tàu Baosteel Emotion sau khi nhận tiền bồi thường (28 triệu USD tiền bồi thường và 384.600 USD tiền phí vận chuyển).
Ngày 24-4, Tòa án Hải sự Thượng Hải (Trung Quốc) tuyên bố, đã thả tàu chở hàng Baosteel Emotion của Nhật Bản sau khi chủ sở hữu (công ty vận tải biển Mitsui O.S.K. Lines Ltd) nộp phạt 2,9 tỷ yên. Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cho biết, Tokyo sẽ cân nhắc trang bị tàu tấn công đổ bộ cho Lực lượng hải quân phòng vệ (MSDF) để chuẩn bị sẵn sàng thực hiện các nhiệm vụ như tái chiếm các đảo xa bờ.
Trong bài viết trên tạp chí National Interest hôm 21-6, chuyên gia quốc phòng Mỹ Harry Kazianis đã phân tích cách thức Washington nên làm nếu xảy ra chiến tranh Trung-Nhật xung quanh quần đảo tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. Và khi đó Mỹ sẽ tiếp tục duy trì chính sách tái cân bằng, tăng cường sự hiện diện quân sự ở châu Á-Thái Bình Dương, không can thiệp trực tiếp vào chiến sự.
Hãng Kyodo dẫn khuyến cáo của Đảng Dân chủ Tự Do Nhật Bản (LDP) khi yêu cầu chính phủ cần mở thêm nhiều phái bộ ngoại giao ở nước ngoài bởi phái bộ ngoại giao của Nhật Bản ít hơn nhiều so với Trung Quốc. Tờ Mainichi Shimbun từng đưa tin, để Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản kịp thời ứng phó với tình hình xấu, Tokyo đã thảo luận việc "Thủ tướng quyết định khả năng điều động Lực lượng Phòng vệ", nhằm thay đổi thể chế hiện hành.
Theo số liệu thống kê của Bộ Thương mại Trung Quốc, đầu tư của doanh nghiệp Nhật Bản vào Trung Quốc trong quý I giảm 46,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Còn theo số liệu từ Tổ chức Thương mại Đa phương Nhật Bản (JETRO), trong năm 2013, doanh nghiệp Nhật Bản chỉ đầu tư 9,09 tỷ USD vào Trung Quốc, giảm 33% so với cùng kỳ năm 2012.
Theo một con số thống kê khác, kể từ khi phát động cải cách-mở cửa (năm 1979), tỉ lệ phụ thuộc vào ngoại thương của Trung Quốc so với GDP đã tăng từ 10% lên hơn 70% và từ năm 1998, Bắc Kinh đã là nước nhập siêu về năng lượng. Những số liệu này cho thấy, nền kinh tế Trung Quốc sẽ sụp đổ nếu bị cắt đứt các liên kết thương mại với bên ngoài. Do đó, việc Trung Quốc tìm mọi cách để hướng ra biển là khách quan, nhưng không thể diễn tiến theo kiểu mà Bắc Kinh đang tiến hành.
Trong khi dư luận coi cách giải quyết tranh chấp biển giữa Ấn Độ với Bangladesh (9-7) và Indonesia với Philippines (23-5) là mô hình tham khảo tốt để giải quyết những bất đồng về biên giới trên bộ cũng như trên biển giữa các quốc gia hữu quan, thì Trung Quốc tiếp tục quan điểm nước lớn, không chấp nhận thoả hiệp với bất cứ nước nào. Ngoài ra, Bắc Kinh còn coi Washington và Tokyo là những trở ngại cần loại bỏ trong chiến lược độc bá Biển Đông và biển Hoa Đông nói riêng, cũng như trở thành vị trí số một trên thế giới thời gian tới.
Ngày 9-7, Ấn Độ và Bangladesh cùng hoan nghênh phán quyết phân định biên giới biển giữa 2 nước (19.467 km2 trong vùng biển rộng 25.602 km2 ở vịnh Bengal thuộc về Bangladesh) của Tòa trọng tài thường trực Liên hợp quốc bởi chấm dứt cuộc tranh chấp kéo dài mấy chục năm qua. Trước đó (23-5), Indonesia và Philippines đã ký thỏa thuận phân định biên giới trên biển sau 20 năm đàm phán.
|
Tân Hồng-Tiên Du
http://petrotimes.vn/news/vn/quoc-te/trung-quoc-quyet-don-my-nhat-vao-chan-tuong-ky-ii.html
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét